Tarım ve Orman Bakanlığı'nın desteği ile Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Bölümü'nce hayata geçirilen 'İzmir'de bulunan nadir, endemik ve tehdit altındaki türlerin toplanması, muhafazası' isimli proje tamamlandı. 5 yıl boyunca İzmir kırsalında çalışma yapan ekip, endemik (yalnızca belli bölgede yaşayan), nadir görülen ve tehdit altındaki 188 bitki taksonuna ait herbaryum ve 75 tohum materyali topladı. Araştırmada, Türkiye florası için yeni türlere rastlanırken, kayıp 4 tür de yeniden keşfedildi. Araştırmalarda ayrıca, 'Bornova Lalesi'nin, doğada tükendiği belirlendi.

6 tür risk altında

Proje kapsamında İzmir'de bulunan endemik, nadir görülen ve tehdit altındaki 188 bitki taksonuna (tür ve tür altı) ait herbaryum (kurutulmuş bitki örneklerinin belli bir sistemle düzenlenerek saklandığı yer) ve 75 tohum materyali toplandı. Bu materyaller, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesinde bulunan Ulusal Tohum Gen Bankası'nda gelecek nesillere aktarılmak üzere, muhafaza altına alındı. Yapılan araştırmada, Türkiye florası için yeni bitki türlerine rastlanırken, kayıp 4 tür de yeniden keşfedildi. Arazi çalışmaları sonucunda tespit edilen taksonlar Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından belirlenen tehdit kriterlerine göre yeniden sınıflandırıldı. Buna göre daha önce Bornova'nın Atatürk Mahallesi'nin dağlık alanlarında yetiştiği belirlenen Bornova Lalesi'nin doğada tükendiği ortaya çıktı. Yine 6 türün de tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olduğu kaydedildi.

3 yeni tür belirlendi

Proje lideri Dr. Erdinç Oğur, yaptıkları çalışmalarda, yakın zamanda bilim dünyasına tanıtılacak 3 türün belirlendiğini söyledi. Yapılan araştırmalarda ayrıca yine Türkiye'de daha önce kaydı bulunmayan Orchidaceae (Salepgiller) familyasından 4 türe ulaşıldığını, bu türler yayınlandıktan sonra İzmir ve Türkiye florasına ekleneceğini belirtti.

Kontrolsüz toplama

Araştırmaya göre, adını Smyrna'dan alan ve dünyada sadece Nif Dağı'nda yetişen endemik bir adaçayı türü olan ayrıca aromatik kokusu nedeniyle bitki çayı olarak da tüketilen Salvia Smyrnaea, kontrolsüz toplanma nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Dr. Erdinç Oğur, "İzmir'de çok zengin endemik ve nadir bitkiler grubu var. Bunların bir çoğu da yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Bunları korumak için strateji belirlememiz lazım. Bornova Lalesi, doğada tükendi. Şuanda bir kaç evin bahçesinde ve doğa severin koleksiyonunda bulunuyor. Doğa tahribatı devam ederse, tehlike altındaki türler de yok olacak. Örneğin Bozdağ zirvesinde yetişen Scilla luciliae, tükenme tehlikesi altında. Eflatun ve mavi renkte çiçek açan soğanlı süs bitkisi olan Scilla sardensis de yine tükenme tehlikesi altında" dedi.

Türkiye çok zengin

İzmir'in ve Türkiye'nin çok zengin biyoçeşitliliğe sahip olduğunu aktaran Dr. Oğur, "İzmir 2 binin üzerinde bitki türü barındırıyor. Öte yandan tüm Avrupa kıtasındaki ülkelerin toplamında yer alan bitki türü sayısı ile Türkiye'deki bitki türü çeşitliliği aynı. Hatta Türkiye büyük ihtimalle yeni türlerle daha da zenginleşecek. Ülkemizde 12 bin bitki taksonu var, Avrupa'da da 12 bin" dedi. Dr. Oğur ayrıca yapılan çalışmalara, Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi öğretim üyeleri Doç. Dr. Serdar Gökhan Şenol, Doç. Dr. Hasan Yıldırım, Dr. Volkan Eroğlu ile Nejdet Bozkurt'un destek verdiğini söyledi.