Çevre ve insan sağlığına zararlı tıbbi atıkların uluslararası standartta toplanması, taşınması ve bertaraf edilmesine yönelik çalışmalar yürüten Yozgat merkezli AZE ÇEVRE AŞ, ambalaj atıklarının kaynağında ayrı ayrı toplanarak ekonomiye kazandırılması konusunda AR-GE faaliyetleri yürütüyor ve projelerini hayata geçiriyor. Bu açıdan ülkemizde geri dönüşüm alanındaki başarılı çalışmalarıyla rol model firmalardan.
2010 yılında faaliyete başlayan Yozgat merkezli AZE Çevre AŞ; tıbbi atıkların bertarafı ile ilgili teknolojiler ithal ederken 2015 yılında çöp sahasında yaptıkları atık analizi ve çöp karakterizasyonu çalışmalarında çöp sahasına dökülen atıkların % 27 sinin ambalaj atığı ve geri dönüştürülebilir malzemelerden oluştuğunu tespit eder. Bu malzemelerin çöpten ayrıştırılarak toplanması ve ekonomiye kazandırılması kapsamında Akılı Ambalaj Atıkları Toplama Sistemi’ni geliştirilmek için çalışmalara başlar. 2016 yılında bu teknolojilerin yerli versiyonlarının üretilmesine yönelik gerçekleştirilen Ar-Ge çalışmaları sonucunda Kosgeb desteğiyle şirkete ait ilk yerli atık bertaraf cihazı üretir ve ürün patenti alınır. Burada diğer dünya ülkelerinden farklı olarak ülke vatandaşlarının sosyal alışkanlıkları ve kültürlerine göre geri dönüşüm sistemine katkı sağlayacakları model üzerinde uzun süreli araştırmalar yaptıklarını belirten AZE Çevre AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Atalay; “bir Türk modeli diyebileceğimiz “Akıllı Ambalaj Atıkları Toplama Sistemi” hem çevre kirliliğini önlüyor, hem yerel halkta geri dönüşüm farkındalığı başlatacak ve geri dönüşüm sistemine üye olanlara puanlama ile ekonomik gelir sağlayacak.” ifadelerine yer verdi.
Sistem nasıl işliyor?
Yozgat Belediyesi’nde uygulamaya başlayan sisteme kayıt olan vatandaşlar evlerinde biriken atıkları konteynıra atarak puan kazanacaklar. Mobil uygulama veya internet sitesine kullanıcı adı ile girdiklerinde atık miktarlarını, toplam puanlarını ve adrese en yakın çöp kutusunu görebilecekler. Akılı ambalaj atıkları toplama sistemi güneş paneli ile kendi enerjisini üretiyor ve güvenlik kamerası bulunuyor.
AZE Çevre AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Atalay ile “Akılı ambalaj atıkları toplama sistemi” projesini konuştuk. İşte özel sektör, yerel Yönetim, üniversite işbirliğinin başarılı sonuçları ve uygulama ipuçlarını veren sistem ile ilgili sorularımız ve yanıtları:
YEREL YÖNETİM İLE VATANDAŞI GERİ DÖNÜŞÜMDE BULUŞTURAN SİSTEM
Ambalaj atıklarını geri dönüştürerek ekonomik kazanca dönüştüren bu projeye halkın dahil edilmesi, puanlama ve ek gelirle ödüllendirilmesi çok önemli ve yeni bir adım. Bu sistemin Türkiye’de yerel halk ve yerel yönetimlerin geri dönüşüm farkındalığını nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz?
Aslına bakarsanız burada meşhur bir atasözü ve düstur olan ‘marifet iltifata tabidir’ görüşünden yola çıktık. Burada ‘marifet sahibi’ atıkları evlerinde toplayarak sisteme getiren vatandaşlarımızın bu faaliyetlerini, ‘iltifat’ ise vatandaş tarafından ayrıştırılarak getirilen atıkları tartarak kilogram karşılığı kartlarına ilgili Belediye tarafından yüklenen puanları ifade etmektedir. Sistemin mantığı çevre ve dünya geleceği açısından yapılan böylesi örnek bir davranışın verilecek puanların karşılığı nakit, su, toplu taşıma, vergi ödeme ve hediyelerle ödüllendirilmesidir. Bu ödüllendirme ‘Ambalaj atıklarının ayrı olarak toplanması, taşınması ve hammadde olarak ekonomiye kazandırılması’ konusunda farkındalık oluşturacak, bu farkındalık yeni nesillere örnek olarak süreklilik kazanacaktır.
PROJEMİZ TÜRKİYE GENELİNDE FARKINDALIK YARATACAK VE YAYGINLAŞACAKTIR
Yozgat Belediyesi’nde başlatılan “akıllı ambalaj atıkları toplama sistemi”nin ülke genelinde belediyelerde uygulanması ve yaygınlaşmasına yönelik hedefleriniz nedir?
Yozgat ve Boğazlıyan Belediyeleri tarafından teşvik edilerek, firmamız, Ar-Ge personellerimiz ve tedarikçilerimiz için yüksek motivasyon sağlayan sistem vatandaşlarımız için ek gelir sağlayacaktır. Aynı zamanda Belediyeler için de gelir getiren bir faaliyet olacaktır. Bu örneklerden yola çıkarak Belediyeler Kamu Kurumu anlayışının dışında serbest piyasada faaliyet gösteren bir firma gibi sistemi kullanarak elde edecekleri gelire, bu gelirin sağlanmasında harcayacakları enerji ve masraflarına bakacaklar, doğal olarak karlılık analizi, fayda maliyet analizi yapacaklar, imkanları ve ihtiyaçları çerçevesinde bu sistemi tercih edeceklerdir. Bizim bu konuda kesin kurallara bağlı zamana yönelik bir yaygınlaşma planımız olmamakla birlikte üç yılın sonunda Türkiye genelinde yaygınlaşacağımızı düşünüyoruz.
UMARIZ GERİ DÖNÜŞÜM PROJELERİNE DESTEKLER KATLANARAK ARTAR.
Girişimci ve yatırımcıların geri dönüşüm projelerini hayata geçirmeleri için devlet tarafından verilen teşvik ve destekler yeterli mi?. Devlet, yerel yönetimler, üniversiteler nezdinde neler yapılması gerekiyor.?
Devlet ve Hükümet desteklerinin değerlendirilmesinde yeterli olup olmadığını söylemek için farklı kriterler olduğunu düşünüyorum. AB ülkelerinde bu tür geri dönüşüm faaliyetleri yaptığınızda 210 ile 330 Euro ton başı devlet desteğinden faydalanırsınız. Bu desteğin büyük bölümü Avrupa Birliği fonlarından gelir. Diğer kısmı ilgili Devlet ya da Hükümet tarafından ödenir. Söz konusu ülkelerin milli gelirlerini de düşünürseniz bu destekler son derece yerinde ve yeterli olup, ayrıca yeni girişimler için de son derece teşvik edicidir. Ülkemizde durum mevcut ekonomik şartlara göre AB ülkelerinde olduğu gibi değildir. Fakat mevcut durumu ülkemiz ile aynı şartlara sahip diğer ülkelerle kıyaslarsanız çok ileride destekler aldığımızı söyleyebiliriz. Ayrıca çevre ile ilgili Ar-Ge çalışmaları her zaman desteklenen faaliyetler arasında olup ilk sıralarda yer almaktadır. Mevcut projemizde Yozgat KOSGEB tarafından desteklenen proje; toplam bütçesinin % 15 lik kısmı geri ödemesiz ve geri ödemeli destekler şeklinde tarafımıza verilmiştir. Umarız sistemin milli gelirimize katkıları sayesinde bu destekler de katlanarak artar.
Projemiz tamamen yerli ve milli imkanlarla gerçekleştirildi. Mühendislerimiz Akdeniz Üniversitesi, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi mezunu genç mühendisler. Yine teknisyenlerimiz de aynı şekilde. Bozok Üniversitesi Mühendislik Fakültesinden hocalarımızın da bu projeye fikri katkıları büyük oldu. Üniversite, özel sektör, sanayi işbirliğinin önümüzdeki dönemlerde artarak devam etmesi, tüm taraflar ve ülke ekonomisi açısından son derece büyük katkılar sağlayacaktır.
