Kuraklık ve çölleşme, çağımızın önemli çevresel sınamalarından biri olup, iklim değişikliği ile doğrudan bağlantılıdır. İklim değişikliğinin tetiklediği aşırı hava koşulları sonucunda ortaya çıkan çölleşme, kuraklık ve arazi tahribatı, bir çevre sorunu olmaktan çok öte, dünya nüfusunun büyük bölümünün yaşam alanını ve en temel geçim kaynağını tehdit eden, gıda güvenliği riski yaratabilecek bir küresel sınamadır. Arazi tahribatının dengelenmesi, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine (SKH) ulaşılması açısından kilit önemdedir. Öte yandan, sürdürülebilir arazi yönetimi iklim değişikliğiyle mücadele için de büyük önem taşımaktadır. Zira organik bileşeni korunmuş toprak, atmosferdeki karbonu hapsederek okyanus ve ormanlarla birlikte yutak görevi görmektedir. Arazi tahribatının dengelenmesi ve sürdürülebilir arazi kullanımı ile sera gazları indirimi potansiyelinin yaklaşık üçte birini gerçekleştirmek mümkündür.

Arazi tahribatının dengelenmesi ve çölleşme ile mücadelenin en önemli aracı 1994 yılında kabul edilen “Özellikle Afrika’da Ciddi Kuraklık ve/veya Çölleşmeye Maruz Ülkelerde Çölleşme ile Mücadele için Birleşmiş Milletler Sözleşmesi”dir (BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi-BMÇMS). Sözleşme çevre ve kalkınma konusunu sürdürülebilir arazi yönetimiyle ilişkilendiren bağlayıcı tek uluslararası anlaşmadır. Sözleşme ile küresel ölçekte çölleşmenin durumunu ortaya koymak, ülkeleri çölleşme ile mücadele konusunda çalışmalar yapmaya zorlamak ve yapılan iyi uygulamaları yaygınlaştırmak, çölleşmeden etkilenen ülkelerde sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasına katkıda bulunmak, çölleşme ile mücadele konusunda işbirliğini geliştirmek ve bu alandaki çalışmaları desteklemek için ulusal ve küresel fonları harekete geçirmek hedeflenmektedir.

Türkiye, BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi’ne 1998 yılında taraf olmuştur. Sözleşmeye 195 ülke ve AB taraftır.

BMÇMS 12. Taraflar Konferansı (COP 12), taraf ülke delegasyonları, parlamenterler, iş adamları ve sivil toplum örgütlerinin katılımıyla 12-23 Ekim 2015’te Ankara’da düzenlenmiştir. Türkiye böylelikle ilk kez küresel bir çevre sözleşmesinin taraflar konferansına ev sahipliği yapmıştır. Üst Düzeyli Bölümün açılışı Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından yapılan Konferansın, “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi"nin Eylül 2015’de BM Genel Kurulunda kabulünden hemen sonra gerçekleşmesi, BMÇMS uygulamalarının SKH’lere entegrasyonu için stratejiler belirlenmesinde kritik önem taşımıştır. 15.3 nolu SKH’de, çölleşme, kuraklık ve seller nedeniyle ortaya çıkan arazi tahribatının giderilerek 2030 yılı itibariyle arazi bozulumunun dengelenmesi hedeflenmektedir. Ankara Taraflar Konferansında BMÇMS Sekretaryasına 15.3 nolu hedefe ulaşılması için öncü rol verilmiş ve böylece Sözleşmenin uygulama alanı genişletilmiştir. Bundan sonra Sözleşme kapsamında yapılacak tüm çalışmalar SKH’lere hizmet edecektir.

Ülkemiz Konferansın ardından Ekim 2015’ten itibaren iki yıllık bir dönem için sürecin başkanlığını devralmış olup, bu konudaki çalışmalarımız Sözleşmenin uygulanmasını güçlendirme ve hedeflerine ulaşılmasını destekleme anlayışıyla yürütülmektedir. Kurak ve yarı kurak bir iklim kuşağında yer alan ve ciddi çölleşme ve erozyon sorunlarıyla karşı karşıya bulunan ülkemiz, Dönem Başkanlığı vesilesiyle kuraklık ve çölleşmeyle mücadele alanında yıllar boyunca edindiği deneyim ve bilgi birikimini ihtiyaç duyan ülkelerle paylaşmaktadır. Bu çerçevede kuraklığa ve toprak tahribatına en fazla maruz kalan ülkelere teknik destek sağlanması ve bu ülkelere yönelik pilot projelerin hayata geçirilmesi BMÇMS Dönem Başkanlığımızın öncelikli hedeflerindendir.

BMÇMS’nin araç ve pratiklerini kullanarak arazi bozulumunun dengelenmesine yardımcı olmak ve Sözleşmenin uygulanmasını güçlendirmek maksadıyla, BMÇMS Sekretaryasıyla bilistişare hazırlanmış olan “Ankara Girişimi” başlatılmıştır. 2016-2019 dönemini kapsayacak Girişim kapsamında, ülkemizin sürdürülebilir arazi yönetimindeki tecrübelerinin, öncelikle Afrika kıtasındakiler olmak üzere, ihtiyacı olan ülkelere aktarılması öngörülmektedir.

COP 12’de Sözleşmeye taraf ülkeler, 15.3 sayılı SKH çerçevesinde 2030 itibariyle arazi tahribatının dengelenmesine yönelik “Ulusal Gönüllü Hedefler”in oluşturulması hususunda mutabık kalmışlardır. Ülkemiz 2016-2030 dönemini kapsayan ve sözkonusu hedefleri içeren Ulusal Raporunu hazırlamış olup, yine ihtiyaç duyan ülkelere LDN hedeflerinin belirlenmesi ve bilahare bu hedeflerin hayata geçirilmesine yönelik pilot projelere destek sağlanması planlanmaktadır. Hâlihazırda 102 ülke arazi tahribatı önleme hedeflerini belirleme sürecine katılmıştır.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TIKA) tarafından her yıl “Uluslararası Çölleşmeyle Mücadele Eğitimi” düzenlenmektedir.

 Ankara Girişimi kapsamında ayrıca, Mayıs 2016’da Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Pan Afrika Büyük Yeşil Duvar Ajansı arasında çölleşmeyle mücadelede işbirliğine ilişkin bir Mutabakat Zaptı imzalanmıştır. Mutabakat zaptı kapsamında, çölleşme ile mücadele amacıyla Sahraaltı ve Sahel Büyük Yeşil Duvar Girişimi’nde yer alan 11 ülkeyle doğal kaynakların korunması, çölleşme, kuraklık ve erozyonla mücadele, ormanların rehabilitasyonu ve korunması konularında ortak projeler, eğitim faaliyetleri ve uzman değişimi yoluyla bilgi, deneyim ve teknoloji paylaşımı yapılması öngörülmektedir.

Ankara’da seçilen iki yıllık yeni Parlamenterler Forumuna Sayın Meclis Başkanımız Başkanlık yapmıştır.

BMÇMS ülkeleri beş ayrı ek ile sınıflandırmakta olup, ülkemiz Sözleşmenin IV üncü Eki olan “Kuzey Akdeniz Bölgesel Uygulama Eki”nde yer almaktadır. BMÇMS Kuzey Akdeniz Bölgesi Koordinasyon Birimi’nin İstanbul’da ihdas edilmesi için BMÇMS Sekretaryasıyla Anlaşma imzalanmış ve birimin resmi açılışı Ocak 2017’de gerçekleştirilmiştir.

BM Çölleşmeyle Mücadele Dönem Başkanlığımız faaliyetleri kapsamında 4-6 Ekim 2016’da İstanbul’da, BM Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi Sekretaryası, BM Çevre Programı ve Dünya Meteoroloji Örgütü’nün katkılarıyla “Uluslararası Kum ve Toz Fırtınaları Çalıştayı” düzenlenmiştir.

BMÇMS 13. Taraflar Konferansı (COP 13) 4-15 Eylül 2017’de Çin’in Ordos şehrinde düzenlenmiş ve sürecin Başkanlığını Çin Halk Cumhuriyeti üstlenmiştir. Etkinliğin üst düzeyli bölümünde çölleşmeyle mücadelede ülkeleri çabalarını artırmaya teşvik eden bir Bakanlar Bildirisi kabul edilmiştir. Taraflar Konferansı’nda ayrıca, arazi tahribatının dengelenmesi hedefinin gerçekleştirilmesine yönelik BMÇMS 2018-2030 Strateji Çerçevesi kabul edilmiştir.