Türkiye'nin uzun kıyı şeridi ve ekolojik açıdan zengin deniz ortamı, dünyanın diğer bölgelerindeki gibi sanayi, deniz taşımacılığı, kıyılarda yoğun şehirleşme, turizm ve yasa dışı atık boşaltımlarından kaynaklanan kirlilikle karşı karşıya kalıyor.

Özellikle "deniz çöpü" olarak adlandırılan, denize çeşitli yollarla taşınmış doğal olmayan katı maddeler, önemli kirleticiler arasında yer alıyor.

Bu sorunun kaynağında önlenmesi için 2872 sayılı Çevre Kanunu ve diğer ilgili mevzuat kapsamında önlem alınıyor. Mevzuatın uygulanmasındaki aksaklıklar, teknik ve maddi gereksinimlerin tümüyle yerine getirilememesi, insanların tüketim davranışlarındaki yanlışlar gibi nedenlerle deniz çöpü problemi yaşanıyor.

"Sıfır Atık Mavi" hareketi başlatıldı

Deniz çöplerinin azaltılmasına yönelik uygulamaların sistematik yürütülmesi, bilinirliğinin sağlanması ve toplumda bu konuda duyarlılığın oluşturulması amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yürütülen Sıfır Atık Projesi kapsamında, 10 Haziran 2019'da deniz ve su varlıklarının korunması ile kirliliğe engel olmak için "Sıfır Atık Mavi" hareketi başlatıldı.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, proje kapsamında ilk olarak "Deniz Çöpleri İl Eylem Planlarının Hazırlanması ve Uygulanması" kapsamındaki genelgeyi yürürlüğe koydu. Genelgeyle deniz çöplerinin kaynağında engellenmesi, azaltılması, toplanması ve halkın bilinçlendirilmesi çalışmalarının yapılması hedeflendi.

Bu kapsamda, denize kıyısı bulunan 28 ilde Deniz Çöpleri İl Eylem Planları hazırlandı. Eylem planları ile deniz çöplerinin yoğun görüldüğü alanlar ile kaynaklar (sahiller, nehirler, faaliyet alanları ve benzeri yerler) belirlendi. Deniz çöplerinin azaltılmasına yönelik çalışmaların yanında toplanmasına yönelik olarak plajlarda, deniz yüzeyinde ve dibinde temizlik faaliyetleri başlatıldı.

Buna göre, 28 kıyı ilinde geçen yıl gerçekleştirilen deniz çöpleri temizliği faaliyetleri sonucunda, yaklaşık 20 bin ton atık, deniz ve kıyılarından toplanarak bertaraf edilmeye gönderildi.

Toplanan deniz çöplerinin 4 milyon 797 bin 496 kilogramı poşet, pet şişe gibi plastikler, 1 milyon 846 bin 353 kilogramı ahşap, 682 bin 197 kilogramı cam ve seramik benzeri, 385 bin 971 kilogramı konserve kutusu, teneke benzeri metaller, 251 bin 200 kilogramı balıkçılık malzemeleri, 243 bin 538 kilogramı kağıt, 156 bin 572 kilogramı ayakkabı, giyim ve tekstil malzemeleri, 93 bin 605 kilogramı balon, araç lastiği gibi lastik malzemeler, 46 bin 564 kilogramı sigara izmariti, 11 milyon 400 bin 858 kilogramı diğer atıklardan oluştu.
Maske, eldiven gibi atıklar denizleri kirletiyor

Koronavirüs (Covid-19) salgınında virüs yayılımını engellemek ve bireylerin sağlığını korumak amacıyla tek kullanımlık maske, eldiven ve dezenfektan şişelerinin kullanımı yaygınlaştı.

Sokaklara, nehirlere, kıyılara bırakılan bu atıklar, denizde kalıcılık teşkil ederek kirliliğe neden oluyor.

Bu kapsamda 28 kıyı ilinde 2020'de toplam 10 bin 926 kilogram maske ve eldiven gibi malzemeleri kapsayan atık, deniz çöpü olarak toplanıp bertarafa gönderildi.

Tüm dünyada ise yılda en az 8 milyon ton plastik atığın denizlere ulaştığı öngörülüyor.

2050 yılında denizlerde balıktan daha çok plastik bulunacağı tahmin edilirken, denizlerde parçalanarak mikroplastik haline gelen atıklar, besin zinciri yoluyla insanlara kadar ulaşabiliyor.