Okyanuslar iklimin korunması için oldukça önemlidir. İnsanlardan kaynaklı sera etkisinin (dünyada insanların ürettiği ısı) %90 kadarını emer. Ancak bu derece enerji ve ısı alınımı deniz sularını oldukça etkilemektedir. Denizler ve okyanuslar gittikçe ısınmakta ve sıcak su akıntıları sıklaşmaktadır. Bu durumdan hem balıklar, yengeçler, mercanlar gibi deniz canlıları hem de deniz akıntıları ve sulardaki oksijen yoğunluğu etkileniyor.
Denizlerdeki “ısı eğrisi” hakkında yeni veriler paylaşıldı. Çin Bilimler Akademisinden Lijing Cheng önderliğindeki uluslararası araştırma ekibi, dünyanın farklı bölgelerinde su yüzeyinden 2000 metre derine kadar yapılan sıcaklık, tuzluluk ve ilgili diğer ölçüm verilerini değerlendirdi. 1955 yılına kadar geriye giden iki bağımsız veri araştırmanın temelini oluşturdu.
60 YILDA 380 MİLYAR JUL ISI EMİLİMİ
Verilere göre 2020 yılında okyanuslar rekor sıcaklıklara ulaşmıştır. Eldeki ölçümlere bakıldığında 2000 metre derinlikteki sular hiç bu kadar sıcak olmamıştı. Araştırmacı Cheng ve ekibine göre 1960’tan bu yana yaklaşık 380 zetajul ısı emdi. Bu değer 380 trilyon jul ve bir yıl boyunca güneşten dünyaya gelen bütün enerjinin 1/10’una denktir.
Araştırmacılara göre bu değer, dünyada su seviyesinin termik genleşme yoluyla yaklaşık 47 milimetre yükselmesine yol açmaktadır. Ayrıca ölçümlere göre Akdeniz, tropik denizler ve Kuzey Atlantik ve Güney Okyanusu (Antarktika’yı çevreleyen su kütlesi) önemli derecede ısındı. Hint Okyanusu’nda ise 2000 yılından beri belirgin bir ısı dalgalanması yaşandı.
REKOR KIRAN 2019 YILINDAN BİLE DAHA SICAK
2020 yılında okyanuslarda önceki yıla kıyasla 20 zetajul daha fazla ısı emilimi yaşanmıştır. Cheng bu değeri her birinin 1,5L kapasiteli 1,3 milyar su ısıtıcısının kaynattığı suya eşdeğer tutuyor. 1986’dan günümüze kadar okyanusların yıllık ısı emilimi yaklaşık 9 zetajuldur. Bu sayı 1958 ile 1985 yılları arasındaki ortalama değerlerin neredeyse 8 katıdır.
Cheng, “Su sıcaklıklarının bu derece artması iklim değişikliğinin doğrudan göstergesidir. Ölçtüğümüz değerler uzun süredir büyüyen küresel ısınmayı gözler önüne seriyor” diyor. Değerler ayrıca okyanusların iklim değişikliğine nasıl yavaş bir şekilde tepki gösterdiğini de gözler önüne seriyor. Karbondioksit emilimi 2020 yılında salgın sayesinde önemli bir derecede azalmış olsa da okyanuslarda yeni bir ısı rekoru kırıldı.
Cheng, “İklim değişikliğini önlemek için öncelikle okyanusların halihazırda yüksek derecede ısı emilimi yaptığını ve atmosferdeki karbondioksit seviyesinin devamlı bir şekilde düşmediği sürece emilimin devam edeceğini anlamamız gerekir” dedi.
OKYANUS KATMANLARI GİDEREK DAHA DA FARKLILAŞIYOR
Yeni ölçümler ayrıca okyanus ve deniz sularındaki katmanların giderek birbirinden farklı özellikler göstermeye başladığını gösteriyor. Yani su yüzeyine yakın katman, derin katmanlara göre daha hızlı ısınıyor ve bu yüzden katmanlar arasında suyun karışması azalıyor. Aynı zamanda tuz yoğunluğu da farklılık gösteriyor. Cheng’e göre tatlı sular giderek tuzlu olurken tuzlu sular ise daha çok tuzlulaşıyor. Bu iki etki birlikte katmanlar arası oksijen ve besin alışverişini engelleyen, birbirine karışmayan katmanların oluşumuna yol açıyor.
Tüm bu olanlara karşı okyanusların kendini koruma mekanizması: Bilim insanları, “Artan katmanlaşma nedeniyle iklim değişikliğinden kaynaklanan sıcaklıklar okyanus tabanına daha az etki edebilir” açıklaması yaptı. “Ancak bu durum su yüzeyinin daha da çok ısınmasına yol açıyor” deniliyor. Aynı zamanda okyanusların karbondioksit tutma kabiliyetini zayıflatıp bu sayede sera etkisini de azaltıyor.
FIRTINA, YAĞMUR VE ORMAN YANGINLARINA ETKİSİ
Okyanuslardaki değişim hava akımlarını ve nemi etkilediğinden buna bağlı olarak iklim ve hava durumu da etkileniyor. Cheng, “Sıcak okyanuslar ve atmosfer fırtına olduğunda daha yoğun yağış getirir, özellikle kasırgalarda sel riskini artırır” dedi. Su buharları kasırga, tayfun ve siklonlar için yakıt görevi gördüğünden bu afetlerin etkisini daha yıkıcı hale getiriyor. Bazı bölgelerin de değişen hava akımları nedeniyle daha kuru olmasına yol açıyor. Cheng, 2020’de Avustralya’da yaşanan yangınların gelecekte daha sık yaşanabileceği uyarısında bulundu.
------------------------------------------------
Kaynak: Scinexx
Yazar: Nadja Podbregar
Çeviren: İleri Haber
